2.1 Διαχείριση πρωτογάλακτος

Σκοπός: Η άμεση λήψη επαρκούς ποσότητας πρωτογάλακτος από τα νεογέννητα αρνιά και ερίφια είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη παθητικής ανοσίας και συνεπώς για τη μετέπειτα επιβίωση και ανάπτυξη τους. Ειδικότερα, τα νεογέννητα θα πρέπει να καταναλώσουν 800 γρ. – 1 λίτρο πρωτόγαλα κατά την πρώτη ημέρα της γέννησής τους. Το πρώτο γεύμα θα πρέπει να ληφθεί τις πρώτες 6 ώρες καθώς η καλύτερη απορρόφηση των αντισωμάτων γίνεται 6-12 ώρες μετά τον τοκετό.

Διαδικασία: Για τη διασφάλιση της έγκαιρης και επαρκούς λήψης πρωτογάλακτος από τα νεογέννητα συστήνονται τα παρακάτω (Διάγραμμα 3):

1. Παραμονή σε ατομικά κελιά. Για 2-4 ημέρες μετά τον τοκετό οι προβατίνες/αίγες θα πρέπει να παραμείνουν σε ατομικά κελιά μαζί με τα νεογέννητα. Με αυτό τον τρόπο διευκολύνεται η λήψη επαρκούς ποσότητας πρωτογάλακτος.

2. Αξιολόγηση της ποιότητας του πρωτογάλακτος. Η μέτρηση της ποσότητας των ανοσοσφαιρινών στο πρωτόγαλα γίνεται με τη χρήση του ψηφιακού διαθλασίμετρου κλίμακας BRIX (Εικόνα 6). Τιμές κάτω από 20% είναι ενδεικτικές κακής ποιότητας πρωτογάλακτος (Πίνακας 1). Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει είτε να πραγματοποιηθεί υιοθεσία είτε να δοθεί πρωτόγαλα από άλλη προβατίνα/αίγα με τεχνητό θηλασμό.

3. Συλλογή πρωτογάλακτος. Για τον τεχνητό θηλασμό αμνών/εριφίων των οποίων οι μητέρες έχουν κακή ποιότητα πρωτογάλακτος είναι απαραίτητη η συλλογή επαρκούς ποσότητας από άλλα θηλυκά. Επίσης, η συλλογή πρωτογάλακτος είναι απαραίτητη στις περιπτώσεις θηλυκών που δε δέχονται τα νεογέννητα. Η λήψη γίνεται με τη χρήση ειδικού συλλέκτη σε μορφή αρμεκτικής συσκευής χειρός η οποία αποτελείται από αντλία, θήλαστρο σιλικόνης και δοχείο συλλογής του πρωτογάλακτος (Εικόνα 7).

4. Παστερίωση πρωτογάλακτος. Για τη μείωση του μικροβιακού φορτίου του πρωτογάλακτος μπορεί να πραγματοποιηθεί παστερίωση αυτού με τη χρήση ειδικού παστεριωτή (Εικόνα 8) σε κατάλληλη θερμοκρασία και χρόνο (Πίνακας 2).

5. Αποθήκευση πρωτογάλακτος. Για τις περιπτώσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω είναι επιθυμητό να διατηρούνται κάποιες ποσότητες ποιοτικού πρωτογάλακτος για χρήση τις επόμενες ημέρες καθώς και κατά την επόμενη περίοδο τοκετών. Για αυτό τον σκοπό, μετά τη συλλογή και παστερίωση του πρωτογάλακτος πραγματοποιείται αποθήκευση σε συνθήκες ψύξης ή/και κατάψυξης (έως 6 μήνες).

6. Αναθέρμανση πρωτογάλακτος. Στις περιπτώσεις όπου χρησιμοποιείται πρωτόγαλα από το ψυγείο ή την κατάψυξη θα πρέπει να γίνει αναθέρμανση αυτού στον παστεριωτή πριν την χορήγησή του (Πίνακας 2).

7. Χορήγηση πρωτογάλακτος. Η χορήγηση του πρωτογάλακτος στα νεογέννητα γίνεται είτε με χρήση πιπίλας είτε με χρήση οισοφαγικού καθετήρα (Εικόνα 9).

Πίνακας 1. Κατηγορίες ποιότητας πρωτογάλακτος σε σχέση με την ποσότητα των ανοσοσφαιρινών σύμφωνα με την κλίμακα BRIX.

Ένδειξη κλίμακας BRIX (%)	Ποιότητα πρωτογάλακτος
<20	Κακή
20-24	Οριακή
25-29	Επαρκής – Καλή
≥30	Πολύ καλή

Πίνακας 2. Ρυθμίσεις θερμοκρασίας και χρόνου για την παστερίωση, θέρμανση και απόψυξη του πρωτογάλακτος με τη χρήση παστεριωτή.

Εργασία	Θερμοκρασία (οC)	Χρόνος (λεπτά)
Παστερίωση	55	80
Θέρμανση	45	15-30
Απόψυξη	40	45-60

Διάγραμμα 3. Βήματα διαχείρισης πρωτογάλακτος.

Εξοπλισμός-Αναλώσιμα:

1. Ψηφιακό διαθλασίμετρο κλίμακας BRIX (Εικόνα 6).
2. Συλλέκτης πρωτογάλακτος – αρμεκτική συσκευή χειρός (Εικόνα 7).
3. Παστεριωτής πρωτογάλακτος (Εικόνα 8).
4. Οισοφαγικός καθετήρας (Εικόνα 9) και πιπίλες.

Εικόνα 6. Απλό και ψηφιακό διαθλασίμετρο κλίμακας BRIX για μέτρηση των ανοσοσφαιρινών στο πρωτόγαλα.

Εικόνα 7. Συσκευή συλλογής πρωτογάλακτος – Αρμεκτική συσκευή χειρός.

Εικόνα 8. Παστεριωτής πρωτογάλακτος.

Εικόνα 9. Οισοφαγικός καθετήρας αμνοεριφίων.