1.1 Επιλογή και έλεγχος γεννητόρων

Σκοπός: Για την αύξηση του ποσοστού γονιμότητας σε επίπεδο ποιμνίου και τη μείωση της διάρκειας της αναπαραγωγικής περιόδου είναι απαραίτητος ο έλεγχος και η επιλογή κατάλληλων θηλυκών και αρσενικών γεννητόρων. Επιπλέον, για την εξασφάλιση της παραγωγής γάλακτος όλο τον χρόνο και τη διατήρηση της ποιότητάς του σημαντική κρίνεται η ομαδοποίηση των ζώων και ο προγραμματισμός των περιόδων αναπαραγωγής.

Διαδικασία:

1. Έλεγχος και επιλογή των κατάλληλων αρσενικών. Ο έλεγχος των αρσενικών συστήνεται να γίνεται 10 εβδομάδες πριν τις συζεύξεις ώστε να υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος για διορθωτικές ενέργειες ιδιαίτερα σε ότι αφορά τη διατροφή τους και την κατάσταση των χηλών τους. Η αξιολόγηση των αρσενικών περιλαμβάνει:
   • Εκτίμηση του ΔΘΚ: επιθυμητός ΔΘΚ «3»-«4».
   • Εξέταση των εξωτερικών γεννητικών οργάνων για τραυματισμούς και αλλοιώσεις (ψηλάφηση και χρήση υπερήχου).
   • Μέτρηση της περιμέτρου των όρχεων (Εικόνα 1): επιθυμητή περίμετρος >30 εκατοστά στους κριούς και >25 εκατοστά στους τράγους (ηλικίας > 1 έτους). Σημειώνεται ότι αρσενικά με περίμετρο όρχεων μικρότερη της επιθυμητής δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται στις συζεύξεις καθώς το σπέρμα τους έχει χαμηλή γονιμοποιητική ικανότητα.
   • Εξέταση του κατώτερου τμήματος των άκρων για τυχόν αλλοιώσεις και χωλότητα.
   • Εξέταση-ψηλάφηση των γνάθων για αποστήματα, προγναθισμό και προβλήματα στα δόντια

Εικόνα 1. Αξιολόγηση αρσενικών γεννητόρων.

Εξοπλισμός-Αναλώσιμα: Μετροταινία για μέτρηση της περιμέτρου των όρχεων, συσκευή υπερήχων (Εικόνα 3).

Εικόνα 2. Μετροταινία μέτρησης της περιμέτρου των όρχεων

2. Έλεγχος και επιλογή των κατάλληλων θηλυκών. Τα κριτήρια αξιολόγησης των θηλυκών περιλαμβάνουν τα παρακάτω:

   • Ηλικία: Οι αρνάδες μπορούν να γονιμοποιηθούν πρώτη φορά σε ηλικία 7-8 μηνών και εφόσον έχουν συμπληρώσει τα 2/3 του σωματικού βάρους του ενηλίκου.
   • ΔΘΚ: Ο επιθυμητός ΔΘΚ την περίοδο των συζεύξεων είναι «2,5»-«3,5».
   • Άκρα-χηλές: Προβατίνες/αίγες με χωλότητα δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται στην αναπαραγωγική διαδικασία.
   • Γνάθοι-Δόντια: Θηλυκά με προβλήματα στα δόντια (αντίστοιχα με αυτά που αναφέρθηκαν στα αρσενικά) θα πρέπει να απομακρύνονται από την εκτροφή.
   • Ιστορικό γονιμότητας και υγείας των ζώων: Θηλυκά με χρόνια νοσήματα ή/και ιστορικό αναπαραγωγικών προβλημάτων θα πρέπει να απομακρύνονται από την εκτροφή.
   • Κριτήρια για γενετική βελτίωση: Για τη γενετική βελτίωση του ζωικού κεφαλαίου συστήνεται ταξινόμηση των ζώων βάσει συγκεκριμένων βελτιωτικών κριτηρίων (αναφέρονται παρακάτω) και επιλογή αντικατάστασης από το 50% των προβάτων με την υψηλότερη γενετική αξία (επιθυμητός ρυθμός αντικατάστασης 30% επί του συνόλου των παραγωγικών προβάτων). Το 30% των προβάτων με τις χαμηλότερες αποδόσεις, συστήνεται να απομακρύνεται από την εκτροφή.
     • Ποσότητα γάλακτος (λεπτομέρειες στην υποενότητα 6.1.1)
     • Ποιότητα γάλακτος (λεπτομέρειες στην υποενότητα 6.1.1)
     • Μορφολογία μαστού (λεπτομέρειες στην υποενότητα 6.1.2, Εικόνα 2)
     • Αριθμός σωματικών κυττάρων στο γάλα (λεπτομέρειες στην υποενότητα 5.3)
     • Εμμονή στη γαλακτοπαραγωγή (χρονική διάρκεια ημερήσιας γαλακτοπαραγωγής με απόδοση άνω των 2 λίτρων)
     • Μετατρεψιμότητα της τροφής (μέση ημερήσια κατανάλωση ξηράς ουσίας /μέση ημερήσια γαλακτοπαραγωγή).

Εικόνα 3. Αξιολόγηση μορφολογίας και υγείας του μαστού.

3. Προγραμματισμός περιόδων αναπαραγωγής. Οι περίοδοι αναπαραγωγής θα πρέπει να καθορίζονται με βάση τη δυναμικότητα κάθε εκτροφής ύστερα από συγχρονισμό του οίστρου των θηλυκών (λεπτομέρειες στην υποενότητα 1.3).